Τσεστος

Τσέστος

Χορός στη Βόρεια Θράκη, παραλλαγή του Ζωναράδικου σε ταχύτερο ρυθμό

Ο Τσέστος είναι παραλλαγή του Ζωναράδικου που χορεύεται από πρόσφυγες που προέρχονται από το Μεγάλο και Μικρό Μοναστήρι της περιοχής Καβακλί Ανατολικής Ρωμυλίας. Με την ονομασία αυτή χορεύονται δύο παραλλαγές. Η μεν πρώτη από άνδρες και γυναίκες με λαβή από τις παλάμες και λυγισμένους τους αγκώνες όπως ο Ριχτός του Καβακλί. Η δεύτερη χορεύεται με τα ίδια βήματα στην ίδια μουσική, αλλά μόνο από άνδρες και με λαβή από τα ζωνάρια.

Γιαννιτσά, πρόσφυγες από τις Καρυές Βόρειας Θράκης: Πιθανό η λέξη να είναι αλλοίωση της λέξης σούστα γιατί κατά τη διάρκεια του χορού έχουμε ιδιαίτερο σουστάρισμα – λύγισμα των γονάτων. Θα ακούσουμε να ζητούν (παραγγέλνουν) οι παππούδες από τον οργανοπαίκτη να παίξει τον χορό λέγοντας “πάτ(η)σε μιαν Τσέστο(υ)” ή “πάτ(η)σε την Τσέστο(υ)”. Χρησιμοποιείται το θηλυκό γένος, επειδή είναι απομεινάρι παλιάς γυναικοκρατίας ή επειδή η λέξη είναι αλλοίωση (παράφραση) της λέξης σούστας; Στο πέρασμα του χρόνου, οι παππούδες ζητώντας να παίξει ο οργανοπαίκτης τη σούστα (τ’σούστα), έφτασε σιγά-σιγά να αλλοιωθεί η λέξη και να φτάσει σ’ εμάς πλέον ο χορός σαν Τσέστος;

Ο χορός είναι μια άλλη μορφή Ζωναράδικου, που μικτά χορεύεται (με εναλλάξ τοποθέτηση αντρών-γυναικών), με λαβή από τους καρπούς και λυγισμένους τους αγκώνες σε θέση W ή μόνο από άντρες με χιαστί τα χέρια ή μόνο από γυναίκες με χιαστί τα χέρια (λαβή Ζωναράδικου) ή με χιαστί λαβή, οι άντρες εμπρός και ακολουθούν οι γυναίκες. Στην αρχική-παραδοσιακή μορφή του χορού χόρευαν χωριστά οι άντρες και χωριστά οι γυναίκες, για να μπορούν οι άντρες να κάνουν τα “τσαλίμια” (κάτσες ή χτυπήματα των ποδιών), όπως λένε οι παππούδες τις διάφορες φιγούρες στις οποίες δεν συμμετείχαν οι γυναίκες. Ο χορός έχει κι άλλα ονόματα, θα τον ακούσουμε σαν Ντούζκο (σλάβικα ίσιο), Ριχτό, Ισιο. Τα δώδεκα βήματα στους χορούς Ντούζκο, Ριχτό, Τσέστο, είναι ίδια, η διαφορά υπάρχει στο ύφος (στυλ) εκτέλεσης του χορού (νευρικά ή ανάλαφρα, σ’ όλο το πέλμα ή στα δάχτυλα, εναλλάξ τακούνι δάχτυλα) και στο χώρο που καλύπτει ο χορευτής χορεύοντας τα βήματα. Στο Ντούζκο χορεύουμε ίσια, προς τη φορά, στο Ριχτό χορεύουμε προς τη φορά με πιο πηδηχτά βήματα και στον Τσέστο χορεύουμε επιτόπου ή κάθετα στο κέντρο του κύκλου και κάθετα πίσω ή γράφοντας ένα Λ με τα πρώτα έξι βήματα (εμπρός) και τα δεύτερα έξι βήματα (πίσω).

Για τον καθένα από τους παραπάνω χορούς υπάρχει και ξεχωριστή μουσική. Οι παππούδες ανάλογα με τη μουσική έκαναν και τα ανάλογα βήματα, σήμερα όμως οι νέοι έχουν απλοποιήσει (ισοπεδώσει) τον χορό και δεν τηρούνται τόσο η σχέση μουσικής και βημάτων του χορού.

Υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές του χορού αυτού από τα δώδεκα βήματα του χορού μέχρι τις παραλλαγές (τσαλιμάκια), φιγούρες, τόσες που θα μπορούσε να γράψει κανείς ολόκληρο βιβλίο μόνο για το χορό αυτό. Εδώ κάνω μια διευκρίνιση. Είναι δύσκολη η εκμάθηση για μερικά από τα τσαλίμια αυτά, που είναι καθαρά επινόηση του χορευτή, μα και όταν ακόμη στο τέλος το κατορθώσει κάποιος, φυσικά μετά από πολύ κόπο, θα τολμήσω να πω ότι είναι αδύνατο να καταγραφούν οι κινήσεις, έτσι ώστε να γίνουν κατανοητές από τους αναγνώστες.

https://www.youtube.com/watch?time_continue=8&v=Nq0nRE22xX0